درباره گرانترین جواهرات ایران

ایرانی غنی از جواهرات ,مروری بر جواهرات سلسه افشاریه تا قاجار

مقدمه

جواهرات همواره یکی از محبوب‌ترین تزئینات بشری از گذشته تا کنون بوده‌اند. به‌‌ خصوص برای ما ایرانیان که زیبایی و هنر بخش جدایی ناپذیری از فرهنگ کهن‌مان است. درواقع جواهرات برای ما نه تنها بخش لوکسی از زندگی هستند و می‌توانیم به عنوان سرمایه روی آن‌ها حساب کنیم، بلکه این کالاهای لوکس می‌توانند در آینده آینه‌‌ی تمام نمای تاریخ و فرهنگ ما باشند. شاید اکنون بپرسید چطور جسم بی‌جان جواهر درخشانی که درون گاو صندوق جا خوش کرده است می‌تواند در آینده تبدیل به قصه‌گویی ماهر شود؟ خب برای رسیدن به پاسخ این سوال بیایید نگاهی به گرانترین جواهرات ایران و داستان هریک از آن‌ها بیندازیم.

گرانترین جواهرات ایران متعلق به چه کسی است؟

پیش از اینکه گرانترین جواهرات ایران را بررسی کنیم، باید ابتدا ببینیم که این جواهرات گران قیمت به چه افرادی تعلق داشتند؟ اگر به موزه‌ی جواهرات سری زده باشید، متوجه خواهید شد که گرانترین جواهرات ایران همواره به پادشاهان و بزرگان این مرز و بوم تعلق داشته‌اند. اصولا مردم عادی توان تهیه‌ی چنین جواهرات ارزشمندی را نداشتند و جواهرات عامه در دسته‌ی جواهرات میان‌قیمت و کوچک جای می‌گرفت. اما اغلب پادشاهان ایرانی در دنیایی از جواهرات گران قیمت زندگی می‌کردند و بسیاری از جواهرات مشهور را به عنوان غنیمت جنگی یا هدیه‌ای از سوی سایر پادشاهان دریافت کرده‌‌اند. بسیاری دیگر برای نمایش قدرت و ثروت خود برترین جواهرسازان دوران خود را به کار گماشته‌اند تا زیباترین تاج‌ها، شمشیرها، دکوری‌ها و … را از مرغوب‌ترین و ارزشمندترین سنگ‌ها و فلزات دنیا تهیه کنند. به همین خاطر وقتی از گرانترین جواهرات ایران صحبت می‌کنیم به جواهراتی اشاره داریم که متعلق به پادشاه‌های مختلف ایران هستند.

پنج مورد از گرانبهاترین جواهرات ایران

همانطور که در بخش قبل مطالعه کردید، به دلیل ارتباط هر یک از جواهرات با بخشی از تاریخ ایران، گرانبهاترین جواهرات موجود در کشور ما دارای ارزش تاریخی هستند و می‌توانند سبک و سیاق زندگی پادشاهان گذشته‌ی ایرانی را برایمان بازگو کنند. حال بیایید با بررسی چند نمونه از گرانترین جواهرات ایران، بیشتر در تاریخمان جست‌وجو کنیم:

الماس دریای نور:

الماس دریای نور یکی از بزرگترین الماس‌های برلیان شناخته شده در جهان است. گفته می‌شود که تاریخ استخراج این الماس صورتی رنگ به هزار سال پیش باز می‌گردد. دریای نور که اکنون در موزه‌ی جواهرات ملی قرار دارد، حدود ۱۸۲ قیراط وزن دارد و جزو کمیاب‌ترین انواع الماس است. دریای نور دارای برش برلیان به شکل هرمی مثلث‌القاعده است طول و عرض قاعده‌ی آن چهار و سه سانتی متر است. تمامی سطوح این الماس صاف و یکدست تراش خورده‌اند. این الماس در سال ۱۷۳۹ و در جنگ هند همراه نادر شاه بود و بازوبند او را مزین کرده بود. دریای نور بعد از قتل نادر شاه به نوه‌ی او یعنی شاهرخ میرزا به ارث رسید و طی گذر زمان بین افراد گوناگونی از قبیل امیر علم خان خزیمه، محمد حسن خان قاجار، لطفعلی خان زند و در نهایت آغا محمد خان قاجار افتاد و در دربار قاجار دست به دست شد. ارزش این الماس به حدی زیاد است که جزو پشتوانه‌ی پول ملی ما به حساب می‌آید.

جقه نادری:

جقه نادری یکی دیگر از جواهرات بسیار گران قیمت موجود درایران است که به نادر شاه افشار تعلق داشت و قدمت آن به سده‌ی ۱۲ قمری باز می‌گردد. این جواهر زیبا که اکنون همچون دریای نور در موزه‌ی جواهرات ملی قرار دارد، یک نوع پیش کلاه است که روی کلاه نادر شاه افشار جای می‌گرفت. جقه نادری با زمرد و الماس تزئین شده است و در میان خود زمرد دامله‌ی درشت دارد. این جقه به سه آویز زمردی مزین است. بخش بالایی جقه دارای هفت شقه است که در دو طرف آن ها ریسه‌های برگ و گل الماس نشان قرار دارد. دو شقه‌ی فوقانی و تحتانی این جواهر با آویزهایی از زمرد سعیدی امرودی تزئین شده است. بالای زمرد میانی جقه طرحی شبیه به هلال ماه الماس نشان کار شده است و در بخش پایینی آن شکلی شبیه به درفش وجود دارد که با ردیف‌هایی از الماس، زمرد کم رنگ و یاقوت زینت شده است. تمامی این جقه از الماس‌های ریز و درشت فلامک پوشیده شده است.

کره جواهرنشان:

قدمت این کره‌‌ی بسیار زیبا به دوران ناصرالدین شاه قاجار باز می‌گردد. کره‌ی جواهرنشان در سال ۱۲۹۱ هجری قمری توسط ماهرترین زرگران ایرانی به سرپرستی ابراهیم زرگرباشی و به دستور ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد. این کره از ۳۴ گرم طلای ناب ساخته شده است که با ۵۱۳۶۶ گوهر متنوع تزئین شده است. گفته می‌شود که برای ساخت این کره، از جواهرات پیاده‌ی موجود در خزانه استفاده شده است که مجموع وزن آن‌ها به ۳۶۵۶ کیلوگرم می‌رسید. این کره جواهر نشان که در واقع یک کره‌ی جغرافیایی است، دریاها را با زمرد، قاره آسیا را با یاقوت و لعل، اروپا را با یاقوت، آفریقا را با یاقوت سرخ، آمریکا و استرالیا را با یاقوت و لعل نشان می‌دهد. ایران، خط استوا و انگلستان در این کره‌ی حغرافیایی با الماس نشان داده شده‌اند. حلقه‌ی نگه دارنده‌ی کره نیز با الماس تزئین شده است. از نکات بسیار جالب این جواهر گران قیمت، نشان دادن کوه دماوند با یاقوت درشت و مزین کردن تهران به یاقوت مشهور اورنگ زیب است.

تاج کیانی:

تاج کیانی در سال ۱۲۱۲ هجری قمری به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد و با این دستور پس از سالیان دراز، پادشاهان ایرانی مجددا از تاج‌های جواهرنشان استفاده کردند. این تاج دارای چهار بخش اصلی است. بخش تحتانی تاج یا سربند، بخش مرواریدی، بخش کنگره‌ای و بخش فوقانی یا کلاه مخملی که در مجموع و بدون احتساب جقه‌ها ۳۲ سانتیمتر ارتفاع دارند. جواهرات به کار رفته در این تاج، الماس، مروارید و یاقوت هستند. بخش میانی تاج که به بخش مروارید شهرت دارد، بزرگترین بخش تاج کیانی است که از ۱۸۰۰ دانه مروارید که زمردهای سبز و یاقوت‌های لعل کار شده آن را احاطه کرده‌اند، تشکیل شده است. این تاج با شروع حکومت پهلوی اول کنار گذاشته شد و جای خود را به تاج پهلوی دارد.

تخت طاووس:

تخت طاووس یا تخت خورشید نیز یکی از گرانترین جواهرات ایران است که در زمان قاجار و به دستور فتحعلی شاه ساخته شد. این هنر دست جواهر سازان اصفهانی از جواهراتی همچون الماس، یاقوت کبود و زمرد ساخته شده است. نام این اثر به خاطر خورشید جواهرنشان مرصعی که در بالای آن قرار داشت تخت خورشید انتخاب شد. پس از ازدواج شاه با طاووس‌الدوله، به تخت طاووس تغییر نام داد.

سخن پایانی

همانطور که می‌بینید پادشاهان ایرانی علاقه‌ی ویژه‌ای به استفاده از جواهرات خاص و برجسته در لباس‌ها و لوازم شخصی خود داشتند و این علاقه در کنار هنر جواهرسازان برجسته‌ی ایرانی، منجر به خلق گرانترین جواهرات ایران شد که هنوز هم می‌توانید رد آن‌ها را در موزه‌ی ملی جواهرات دنبال کنید و از زیبایی خیره‌‌کننده‌ی آن‌ها شگفت زده شوید.

برای مشاهده مجموعه بی نطیری از طلا و جواهرات دست ساز هنر ایرانی به گالری و فروشگاه اینترنتی دیورا آرت مراجعه فرمایید.